Gần 120ha sắn ở Gia Lai bị nhiễm bệnh khảm lá virus. Con số này sẽ còn tăng cao và nhanh bởi nông dân nơi đây vẫn mang tâm lý “còn nước còn tát” – không nỡ tiêu hủy diện tích sắn bị bệnh nặng theo khuyến cáo.
Ngành nông nghiệp: Phải mạnh dạn tiêu hủy
Bệnh khảm lá virus trên cây sắn ở Gia Lai mới được phát hiện từ vụ sắn năm 2018, tập trung tại các huyện Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa, Chư Pưh và thị xã Ayun Pa. Triệu chứng của bệnh này là lá cây sắn bị xoăn, vàng lá, không cho củ hoặc chất lượng củ thấp. Theo các chuyên gia nông nghiệp thì nguyên nhân gây bệnh là do virus khảm lá gây ra, mà nguyên nhân chính là do khâu chọn giống.
 |
| Triệu chứng của bệnh trên lá |
Tại Gia Lai, giống sắn HL-S11 bị nhiễm bệnh nặng nhất, bên cạnh các giống khác như KM419 và K98/5. Giống HL-S11 do Công ty Cổ phần Nông sản thực phẩm Việt Nam (đóng tại huyện Ia Pa) đưa về trồng thử nghiệm. Tuy nhiên không ít hộ dân đã tự ý mua giống sắn này tại các tỉnh Đông Nam Bộ về trồng, khiến bệnh xuất hiện và lây lan sang các giống sắn khác.
Theo ông Hà Ngọc Uyển – Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV (Sở NN-PTNT Gia Lai) thì, hiện chưa có thuốc đặc trị đối với bệnh khảm lá virus trên cây sắn, trong khi tốc độ lan truyền bệnh rất nhanh. Môi trường truyền bệnh là loài bọ phấn trắng, truyền bệnh qua hình thức hút nhựa cây.
Cũng theo ông Uyển, khi xử lý cần phân loại độ tuổi của sắn cũng như tỷ lệ nhiễm bệnh. Đối với loại dưới 3 tháng tuổi, mới hình thành củ nhưng bị nhiễm bệnh trên 50% thì khuyến cáo bà con phải nhổ toàn bộ để tiêu hủy tàn dư, tránh lây lan vì những diện tích này gần như không cho củ; với cây sắn trên 5 tháng tuổi, nếu tỷ lệ bệnh khoảng 70% thì nhổ cục bộ những cây bị nặng, chăm sóc những cây còn lại và tiến hành thu hoạch sớm, tận thu dù chất lượng kém để giảm bớt thiệt hại. Tuy nhiên, sau khi thu hoạch xong cũng phải tiêu hủy toàn bộ số cây sắn này.
Trước tình hình trên, ngoài việc khuyến cáo, tuyên truyền, vận động người dân phá bỏ cây sắn nhiễm bệnh, các huyện đã chỉ đạo các địa phương có diện tích sắn nhiễm bệnh, chủ động bố trí và hỗ trợ kinh phí cho nông dân trong việc tiêu hủy theo Nghị định 02/2017/NĐ-CP của Chính phủ, tức 4 triệu đồng/ha. Trong trường hợp các xã không thể cân đối được kinh phí thì báo cáo để Ủy ban nhân dân huyện xem xét, hỗ trợ.
Nông dân còn nước còn tát
Huyện Phú Thiện là địa phương có diện tích sắn bị nhiễm bệnh khảm lá virus nhiều nhất tỉnh Gia Lai, với 56,7 ha, tập trung tại hai xã Chrô Pơnan và Ia Hiao. Theo ông Bùi Trọng Thành – Trưởng phòng NN-PTNT huyện, sau khi phát hiện ra virus khảm lá sắn vào đầu tháng 9/2018, huyện đã thành lập ban chỉ đạo, đồng thời phân công nhiệm vụ cho các thành viên ban chỉ đạo tăng cường công tác kiểm tra, rà soát từng diện tích của từng hộ trên địa bàn, xác định diện tích cũng như mức độ nhiễm bệnh để đề xuất các giải pháp xử lý.
Tuy nhiên, thời điểm hiện tại giá sắn đang cao (2.400 – 2.500 đồng/kg sắn tươi). Trừ chi phí thì mỗi ha sắn lãi không dưới 40 triệu đồng. Do vậy, nông dân trù trừ không nỡ nhổ bỏ, tiêu hủy diện tích sắn bị nhiễm bệnh.
Hộ ông Phan Văn Quang (thôn Yên Phú 2B, xã Chrô Pơnan, huyện Phú Thiện) là một điển hình. Ông Quang cho biết: Ban đầu, bệnh xuất hiện trên diện tích nhỏ, sau đó nhanh chóng lan ra khiến toàn bộ 3ha của gia đình bị nhiễm, với mức nhiễm hiện tại khoảng 70%. Chưa hết, bệnh còn lan sang nhiều vườn sắn của các hộ lân cận.”Đến nay, cây sắn sắp bước vào thời kỳ thu hoạch, nhưng nhiều cây không có củ, hoặc củ rất ít. Năng suất và chất lượng sắn năm nay chắc chắn sẽ rất thấp, vì củ gần như không có. Dù vậy, gia đình tôi vẫn cố gắng để lại, thu được ít nào hay ít nấy, để vớt vát chút vốn đầu tư”, ông Quang nói.
Chính tâm lý “vớt vát” của không ít người như ông Quang, khiến diện tích sắn nhiễm bệnh khảm lá virus ngày càng gia tăng. Do vậy, ngành nông nghiệp tỉnh Gia Lai đã tăng cường chỉ đạo, đôn đốc các địa phương thành lập các ban chỉ đạo, quyết liệt xử lý theo hình thức tiêu hủy toàn bộ diện tích sắn nhiễm bệnh trên 70% và tổ chức tiêu hủy cục bộ đối với diện tích sắn nhiễm bệnh dưới 70%. Tuy nhiên đến nay, mới chỉ có khoảng 6ha sắn nhiễm bệnh khảm lá virus bị tiêu hủy trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Ông Hà Ngọc Uyển, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai cho biết, so với yêu cầu chỉ đạo của huyện Phú Thiện thì tiến độ thực hiện việc xử lý, tiêu hủy diện tích sắn nhiễm bệnh khảm lá virus còn rất chậm. Nguyên nhân chủ yếu do tâm lý của người dân không muốn phá bỏ. Do đó, cán bộ nông nghiệp ở cấp xã, cấp huyện cần tăng cường công tác tuyên truyền vận động bà con, giúp bà con có nhận thức rõ về căn bệnh nguy hiểm này để từ đó không còn tâm lý “tham bát bỏ mâm”. Bên cạnh đó, các địa phương cần có chính sách hỗ trợ tài chính cho bà con nông dân sau khi phá bỏ những diện tích sắn này.